Kulturka

Żywot Klemensa Junoszy-Szaniawskiego

Po 110 latach od śmierci Klemensa Junoszy-Szaniawskiego (1849-1898) w jego rodzinnym mieście - Lublinie - ukazuje się książka poświę cona temu ogromnie popularnemu w swojej epoce, dziś niemal doszczętnie zapomnianemu pisarzowi minorum gentium, który zajął własne od rębne miejsce w literaturze polskiej II połowy XIX wieku. Zasłynął on jako ?ostatni Mohikanin drobnej szlachty?, portretujący ginący świat szlachty i ziemiaństwa z terenów Kongresówki, oraz ?niezrównany monografista Żydów?. Był pierwszym polskim twórcą nobilitując ym literaturę jidysz, etnografem amatorem próbującym poznać i utrwalić w setkach szkiców i obrazków nieznany świat za murami żydowsk iego sztetł. Książka jest źródłową, osadzoną w realiach Lubelszczyzny, Podlasia i Mazowsza biografią Klemensa Junoszy-Szaniawskiego, wzbogaconą o zarys chronologii jego wielorodzajowej i wielogatunkowej twórczości. Żywot Junoszy dzieli się na dwa okresy: lubelski (1849-1876) o raz warszawski (1877-1898), przedzielone cezurą kilkulecia (mieszczącego się w przedziale czasowym drugiej połowy lat 70. i pierwsze j połowy lat 80.) - jednoczesnego ?pomieszkiwania? młodego literata w Warszawie i zarządzania rodzinnym majątkiem w Woli Korytnickie j na Podlasiu. Odpowiadające tym trzem etapom w biografii pisarza-realisty rozdziały ukazują - na tle generacji pozytywistycznej i n astępnej, młodopolskiej - proces formowania życiowych ról Junoszy-Szaniawskiego, jego formacji światopoglądowej oraz zakresu doświad czeń: dworskich, wiejskich, małomiasteczkowych oraz wielkomiejskich (głównie warszawskich). Ukazują one ponadto te elementy świata p rzedstawionego wybranych utworów, które mają charakter autobiograficzny, a zarazem tworzą swoiste zwierciadło czasu, odbijające najw ażniejsze zagadnienia epoki.

• author: Anna Wereszczyńska