Kulturka

Pańska jest ziemia - Heschel Abraham Joshua

Ta wyjątkowa książka Abrahama Heschela to opowieść o życiu Żydów w Europie Wschodniej przed wiekiem XX. ?Nie pisałem o ich książkach, sztuce czy instytucjach ? pisze autor w przedmowie ? ale o ich obyczajach, o ich postawie wobec rzeczy w życiu podstawowych, o skali wartości, która kształtowała ich dążenia?. Esej Heschela opisuje świat, który bezwzględnie odszedł już do przeszłości, klimat małych, często biednych, jednak tętniących życiem Sztetli. Świat, w którym nieodłącznym elementem miejskiego krajobrazu w naszej części Europy była synagoga. To opowieść o języku jidysz, o sposobie świętowania, przekazywania tradycji i wychowywania dzieci, o specyficznej, żydowskiej pobożności, także o chasydach, kabale i wiecznym poszukiwaniu mądrości ukrytej w Piśmie. To z jednej strony wielka skarbnica wiedzy o życiu Żydów aszkenazyjskich, z drugiej odważna interpretacja ich losów i systemu wartości. Ciemne, poetyckie drzeworyty autorstwa Ilyi Schora, którymi ilustrowane jest wydanie książki, korespondują z zadumą nad tym, co nieuchwytne (jeden z rozdziałów na przykład opisuje nieodłączną żydowską cechę ? ?Westchnienie?).