Kulturka

Kształtowanie się ustroju III Rzeczypospolitej

Andrzej Stanisław Ksawery Stelmachowski, syn Wisławy z Majewskich i
Bronisława Stelmachowskiego, urodził się 28 stycznia 1925 r. w Poznaniu,
zmarł 6 kwietnia 2009 r. w Warszawie. Uczony, wybitny prawnik,
nauczyciel akademicki i organizator życia naukowego (autor ponad 200
publikacji naukowych), społecznik i polityk, jeden z twórców Polski
Odrodzonej; marszałek Senatu, minister edukacji, prezes Stowarzyszenia
''Wspólnota Polska'' w latach 1990- -2008. Doradca Prezydenta RP ds.
Polonii. Świadek historii i jej współtwórca. Wszędzie i zawsze
prezentował trwały system wartości, pośród których najważniejsze były:
prawość, wierność przekonaniom, odpowiedzialność, troska o dobro wspólne
i kierowanie się społeczną nauką Kościoła. Życie profesora objęło cztery
różne etapy najnowszej historii Polski: 14 lat w II Rzeczypospolitej
(dzieciństwo), 5 lat w Państwie Podziemnym, 44 la ta w PRL -u i 20 lat w
III Rzeczypospolitej.
...należałem do niewielkiego grona osób, które były aktorami wydarzeń
Wielkiego Przełomu. (...) Sądziłem więc, że byłoby rzeczą słuszną podjąć
próbę wskazania na kształtowanie się tego łańcucha przyczyn i skutków,
który doprowadził do odzyskania niepodległości doby współczesnej. Mam
też pełną świadomość, że proces budowy III Rzeczypospolitej jeszcze się
nie zakończył. Niemniej jednak jej kształt jest na tyle przesądzony, że
można podjąć próbę pewnej rekapitulacji wydarzeń. Owa rekapitulacja była
przedmiotem wykładu monograficznego, jaki przez okres trzech lat miałem
dla studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Treść tego wykładu zawarta
jest w niniejszej pracy. Nie jest ona systematycznym podręcznikiem, nie
jest również monografią obudowaną warsztatem naukowym i licznymi
przypisami. Jest to raczej szkic, który pozwoli - w zamierzeniu autora -
na wyrobienie sobie przez czytelnika własnego poglądu na niełatwą
historię narodu polskiego doby współczesnej, widzianą w toku jej
stawania się. Przynosi też okruchy tych faktów i dokumentów, które
dotychczas nie były publikowane. Przybliży to zapewne poznanie prawdy
taką, jaką ona była - nawet jeżeli nie przystaje ona do
rozpowszechnionych schematów.

• author: Andrzej Stelmachowski