Kulturka

Jan Troell - Szczepański Tadeusz

Jan Troell - urodzony w 1931 roku szwedzki reżyser filmowy, scenarzysta i operator. Przez jednych doceniany za warsztatową wszechstronność i umiejętność zapanowania nad niemal każdym elementem filmu, przez innych ? za poetyckie wizje o publicystycznym zacięciu. Nigdy nie ukończył szkoły filmowej, a do świata filmu fabularnego wkraczał przez fotografię oraz film amatorski, którego specyfika (''zrób to sam'') uczyniła z niego twórcę totalnego. Debiutował w 1966 roku filmem ''Oto twoje życie'', za który otrzymał szwedzką nagrodę Złotego Barana. Miarą jego twórczego temperamentu - poety wizjonera i epika realisty w jednej osobie - była dwuczęściowa saga filmowa ''Emigranci'' (1971) i ''Osadnicy'' (1972), oparta na trylogii Vilhelma Moberga. Uznany za kontynuatora najlepszych tradycji epickich kina szwedzkiego, w latach siedemdziesiątych próbował swoich sił w USA, gdzie nakręcił ''Narzeczoną Zandy?ego'' (1975) i ''Huragan'' (1978). W ''Baśniowej krainie'' (1986) - swoim ukochanym filmie - krytycznie przyglądał się kondycji społeczeństwa szwedzkiego, a w kontrowersyjnym ''Il Capitano'' (1991) szukał źródeł przemocy, biorąc za punkt wyjścia rzeczywistą zbrodnię, która wstrząsnęła Szwecją pod koniec lat osiemdziesiątych. Do stałych motywów w twórczości Troella należą pragnienie wolności (które - jak w ''Białym jak śnieg'' z 2001 roku - wyraża się w marzeniu o lataniu) i pasja fotografii (jak w ''Uwiecznionych chwilach Marii Larsson'' z 2007 roku).