Kulturka

między Bolszewią a Niemcami. - Mariusz Bechta

Kolejny tom serii ''Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956'', realizowanej przez historyków z Oddziału Warszawskiego IPN, poświęcony jest fenomenowi przejścia adeptów ''nacjonalizmu chrześcijańskiego'' w II Rzeczypospolitej, członków Stronnictwa Narodowego, Obozu Narodowo-Radykalnego ''ABC'' lub Ruchu Narodowo-Radykalnego ''Falanga'' w nowe formy organizacyjne (Organizacja Wojskowa Związek Jaszczurczy, Narodowa Organizacja Wojskowa, Narodowe Siły Zbrojne i Narodowe Zjednoczenie Wojskowe), ukształtowane podczas II wojny światowej w warunkach zagrożenia bytu narodowego i utraty niepodległości przez Polskę. Przedstawia ofiarne angażowanie się narodowców w tworzenie lokalnych struktur Polskiego Państwa Podziemnego i ich udział - mimo odmiennych racji politycznych - w akowskiej akcji ''Burza'' w 1944 roku. Ukazuje walkę tych struktur z okupantem niemieckim i sowieckim oraz z rodzimymi zdrajcami z PPR i GL-Al, i ich udział w antykomunistycznym zrywie powstańczym przeciwników sowieckiej dominacji w kraju. Dokumentuje tragiczny epilog podziemia narodowego na Podlasiu, które po wejściu Armii Czerwonej, podzieliło los struktur poakowskich, ponosząc - tak jak i one - na przełomie lat 40. i 50. XX wieku polityczną porażkę.