Kulturka

Żydów łamiących prawo należy karać śmiercią

''Rubin Trawnik, Szyja Marchewka i Luzer Rzodkiewka ? botaniczne trio ze
Skierniewic trudniło się rozpowszechnieniem wycofanych z obiegu
banknotów b. Banku Polskiego, głównie zaś puszczaniem w obieg fałszywych
pięćdziesięciogroszówek. (...) Wreszcie jednak oszustom powinęła się
noga. W pewnym sklepie przy ul. Leszno zostali rozpoznani przez
właściciela i oddani w ręce władz bezpieczeństwa. (Gazeta Żydowska, 28
VII 1941)

Pierwsze zarządzenia antyżydowskie pojawiły się już na samym początku
niemieckiej okupacji ? opaski z gwiazdą Dawida obowiązywały od grudnia
1939 r. Równolegle zaczęły się rabunki własności żydowskiej nieco
później odebrano Żydom emerytury i zakazano wykonywania wielu zawodów,
później odebrano posiadane nieruchomości, a w listopadzie 1940 r. Niemcy
zamknęli Żydów w getcie, gdzie zepchnięto ich w nastraszniejszą nędzę.
Celem tej książki jest ? z jednej strony ? zarysowanie wpływu
hitlerowskiego prawodawstwa na warszawskich Żydów. Z drugiej zaś strony
celem tej pracy jest próba opisania reakcji Żydów na terror okupanta, a
w szczególności takich reakcji, które wchodziły w konflikt z
obowiązującymi przepisami. Żeby przetrwać, trzeba było łamać prawo na
najrozmaitsze sposoby. Postępowali tak zarówno zwykli ludzie, jak i
zawodowi przestępcy, którzy nieraz umiejętnie wykorzystywali niemieckie
ustawodawstwo.

Książka ukazuje mało znane zagadnienia zachowań przestępczych w getcie
warszawskim. Na podstawie zachowanych relacji żydowskich, raportów
niemieckich oraz źródeł sądowych i policyjnych, przedstawia ewolucję
przestępczości rozwijającej się w ramach oraz w wyniku narastającego
terroru okupanta. Praca przedstawia związki między ''''nową''''
przestępczością okupacyjną, a przedwojennymi kryminalistami, którzy
kontynuowali swą działalność podczas wojny. Przedmiotem zainteresowania
autorów jest również związek między żydowskimi przestępcami a władzami
niemieckimi.

Autorzy przybliżają czytelnikowi nieznany i nieco zapomniany świat
przestępczości za murami getta. Książka ukazuje postawy i zachowania
mieszkańców dzielnicy zamkniętej w różnych stadiach jej izolacji i
świadomości losu, jaki gotują niemieccy oprawcy. Ukazuje także ciekawą
perspektywę stosunków polsko-żydowskich w ich wymiarze handlowym,
gospodarczym, ale także zwyczajnym - międzyludzkim. Ciekawym aspektem
jest także zwrócenie uwagi na kontakty gettowego półświatka z jednej
strony z podziemiem po 'aryjskiej stronie' miasta, z drugiej zaś z
niemieckimi władzami i 'panami getta'''

• author: Jan Grabowski, Barbara Engelking