Kulturka

Zły Leopolda Tyrmanda jako literatura środka - Forajter Wacław

Opowieść poświęcona Złemu Tyrmanda od samego początku zaciekawia. Intrygujące jest podjęcie tematu, który, wydawałoby się, został najpierw przewalcowany przez krytykę literacką, potem zaś w trybie szczegółowym omówiony przez Ryszarda K. Przybylskiego oraz Ingę Iwasiów w poważnych i dobrych książkach. Trzeba pewnej brawury, by wybrać powieść mającą tak świeżą literaturę przedmiotu - brawury i własnego pomysłu. W miarę czytania książki przekonujemy się, że autor miał jedno i drugie, że wykazał się nie tylko odwagą, ale i mądrością. jego opowieść jest przemyślana, dobrze skomponowana, napisana z wnikliwością i rozmachem. Autor wyszedł od prostego pomysłu, że książka Tyrmanda została ''niedoczytana'' - przede wszystkim zbyt słabo osadzona w kulturowym i historycznoliterackim kontekście swego czasu. I postawił tezę, że Zły to plebejska epopeja. Plebejskość u Tyrmanda polega na ustawicznym odwoływaniu się do folkloru miejskiego i kultury popularnej; epickość zaś polega na uwzniośleniu przedstawianego świata - na wyposażeniu bohaterów i fabuły w rekwizyty heroiczne, a także na wpisaniu w przedstawiany świat etosu przyzwoitości.