Kulturka

Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej

Tom ?Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej? zawiera studia stanowiące efekt krytycznego opracowania spuścizny literackiej i publicystycznej z lat 1930-1940 wileńskiej grupy Żagary oraz rekonstrukcji jej tła kulturalnego i literackiego. Rozbudowany w czasie badań kontekst historyczny, filozoficzny (katastrofizm europejski), etniczny (związki żagarystów z kulturą litewską, białoruską, żydowską, rosyjską itd.) pozwala na uchwycenie specyficznej atmosfery intelektualnej ówczesnego wielokulturowego i wielojęzycznego Wilna, w której wyrosła twórczość Czesława Miłosza, Jerzego Zagórskiego, Teodora Bujnickiego, Aleksandra Rymkiewicza, publicystyka literacka Józefa Maślińskiego i innych. Przeświadczenie o ?kresowej peryferyjności? Wilna w twórczości żagarystów znajdowało kompensację w poszerzaniu horyzontu na zagadnienia o szerokim, uniwersalnym zasięgu. Od początku żagaryści tworzyli w swej poezji pejzaże fantastyczne oraz wprowadzali nowoczesne kwestie ideologiczne i filozoficzne. Ich świadomość estetyczna i światopogląd przekraczały lokalne postromantyczne tradycje. Wyraziste było przy tym przekonanie członków grupy o ideowo-społecznych zadaniach twórczości artystycznej, powstającej na tym ?prowincjonalnym?, zagubionym na kresach II Rzeczypospolitej obszarze. I dlatego ważnym ?kluczem? do rozpoznania światopoglądu żagarystów jest kategoria ?pogranicza?. Książka kontynuuje inicjatywy badawcze, które owocowały tomami opublikowanymi w serii Biblioteki Literatury Pogranicza (m.in. Poezja i poeci w Wilnie lat 1920-1940, Kraków 2003 Wilno literackie na styku kultur, Kraków 2007).