Kulturka

Writing on Fragments - Świtek Gabriela

W książce Gabrieli Świtek fragmentaryczność i nieukończenie powiązane są z różnorodnymi zagadnieniami z dziedziny filozofii, literatury, architektury oraz sztuk plastycznych. Problem fragmentu to nie tylko kwestia filozoficznej refleksji czy artystycznej intencji, lecz przede wszystkim problem szczególnej formy reprezentacji, a nawet paradygmatu, wokół którego kształtuje się nowoczesna kultura. Studium o koncepcji fragmentu zostało zainspirowane terminologicznym chaosem we współczesnej historii sztuki i krytyce artystycznej. Jako paradygmat dzisiejszej krytyki kultury pojęcie fragmentu wywodzi się z romantyzmu i romantycznych gestów nieukończenia. Romantyczne koncepcje fragmentu w ujęciu Friedricha Schlegla i Novalisa wskazują na krytyczny moment przejścia od kosmologicznego do epistemologicznego modelu kultury, w którym całość pojmowana jest jako zespół autonomicznych elementów lub jakości. Ukształtowanie się nowoczesnych dyscyplin - takich jak studia antykwaryczne, archeologia, historia sztuki, które zyskały swoje odpowiedniki w koncepcjach encyklopedii i muzeum - związane jest ze znaczeniem fragmentu jako pozostałości, dzięki której możliwe jest stworzenie wiarygodnego obrazu przeszłości. Pytanie o fragment zawsze wynika z pytania o całość. Interpretacja pewnych aspektów koncepcji ogrodu końca XVIII wieku koncentruje się na fabriques jako fragmentach malowniczego przedstawienia, starannie wystudiowanego obrazu rzeczywistości. Fragment definiowany jako projekt przyszłości, system w miniaturze, zostaje ujawniony w dążeniach dziewiętnastowiecznego historyzmu do stworzenia stylu przyszłości.