Kulturka

W cieniu świętej księgi

''Przekład z angielskiego Sebastian Musielak Rządy wielu państw europejskich oraz duże korporacje międzynarodowe od lat rywalizują o dostęp do zasobów naturalnych Tukmenistanu, kraju dysponującego jednymi z najbogatszych złóż gazu, a zarazem znajdującego się w czołówce listy państw najbrutalniej łamiących prawa człowieka i prawo do wolności słowa. Ruhnama jest dziełem pochłoniętego umacnianiem kultu własnej osoby przywódcy Turkmenistanu, Saparmurata Nijazowa, i stała się symbolem jego dyktatury. Wielkie międzynarodowe koncerny nakłaniane są do przekładania Ruhnamy na języki macierzyste oraz publiczne deklarowania wsparcie dla turkmeńskiej księgi. W istocie rząd Nijazowa zdaje się traktować Ruhnamę jako test decydujący o tym, które z firm będą skłonne przymykać oko na naruszanie lub jawne łamanie praw człowieka. ?Sprawdzian Ruhnamy? zalicza wielu ? od Nokii i Siemensa, po Gazprom i amerykańskie spółki paliwowe, w interesy z Turkmenistanem angażują się rządy i korporacje od Finlandii po Chiny, Stany Zjednoczone i Rosję. Kazus Świętej Księgi staje się więc sprawą o zasięgu globalnym i przykładem pewnego ogólnoświatowego trendu. Rodzi ważne i niepokojące pytanie o to, z jakich powodów wielkie koncerny angażują się w interesy z autokratycznymi rządami. Czy państwa Zachodu tracą zdolność do kontrolowania międzynarodowego biznesu? Czy przyszłość należy do dyktatorów i wielkich korporacji pracujących wspólnie dla zwiększenia wzajemnych wpływów? W cieniu Świętej Księgi opowiada o próbach zbadania tych powiązań. Zadania tego podjęli się Arto Halonen, fiński reżyser filmowy, wielokrotnie nagradzany dokumentalista, i jego współpracownik Kevin Frazier. Kulisy wielkich interesów starali się odsłonić najpierw w filmie dokumentalnym pod tym samym tytułem, jednym ? jak się miało okazać ? z najgoręcej dyskutowanych filmów 2008 roku. Książka, która powstała później, jest znacznie obszerniejsza, zawiera wiele fragmentów o charakterze reporterskim i obyczajowym, a dodatkowo przedstawia wydarzenia, które miały miejsce po upublicznieniu filmu. Autorom udało się m.in. dotrzeć do niezwykle interesujących materiałów dotyczących współpracy Nokii z Nijazowem. Podjęta przez fińskich dokumentalistów wyprawa do jądra dyktatury to palące pytanie o etykę wielkiego biznesu.''