Kulturka

Uciekinierzy z PRL - Bortlik-Dźwierzyńska Monika, Niedurny Marcin

Każdy człowiek ma prawo opuścić jakikolwiek kraj, włączając w to swój własny... (Art. XIII Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka) Jednym z elementów systemu komunistycznego w Polsce było odebranie obywatelom możliwości swobodnego wyjazdu z kraju. Zamknięcie granic państwa i izolacja od wpływów zewnętrznych miały ułatwić władzom kontrolę nad społeczeństwem. Zablokowanie drogi swobodnej emigracji sprawiło, że osoby, które nie widziały możliwości życia w Polsce Ludowej, podejmowały decyzję o wydostaniu się z kraju w sposób nielegalny. Motywy, jakimi się przy tym kierowano, były różne. (...) Niniejsza publikacja jest owocem kilkuletnich poszukiwań w najrozmaitszych archiwach i istytucjach w kraju i za granicą oraz wśród osób prywatnych (...) udało się pozyskać wiele nowych, nierzadko sensacyjnych i nigdy wcześniej niepublikowanych fotografii, dokumentów i innych archiwaliów. Niektóre z nich, jak zdjęcia z wizji lokalnych z udziałem zatrzymanych uciekinierów, dobitnie ilustrują, na jakie niebezpieczeństwa narażali oni swoje zdrowie i życie. Zgromadzony materiał w dużej części odnosi się do mniej znanych przypadków ucieczek z Polski, niemniej w albumie nie mogło zabraknąć najgłośniejszych historii tego typu, jak chociażby sprawy Stanisława Mikołajczyka, Józefa Światły czy braci Zielińskich.