Kulturka

Potoczny i ideologiczny poziom doświadczania śląskości - Kamilla Dolińska

W roku 2002 przeprowadzono w Polsce Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, w czasie którego zapytano obywateli III RP m.in. o narodowość. W województwach śląskim i opolskim - liczących łącznie 6 mln ludzi - 173 tysiące, czyli około 3% mieszkańców, zadeklarowały ?narodowość śląską?. Ten fakt podsycił trwającą już wówczas od kilku lat w pewnych kręgach dyskusję, której podstawowe kwestie dają się zamknąć w pytaniach: 1) czy taka narodowość rzeczywiście istnieje? 2) jeżeli tak, to czy właśnie powstała/powstaje, czy raczej wprost przeciwnie - od lat ?rozmywa się? i kończy w ogniu procesów unifikacyjno-globalizacyjnych? 3) czy może jest ona po prostu kolejnym politycznym artefaktem, animowanym przez grupę nadmiernie ambitnych lokalnych działaczy? K. Dolińska, socjolog, nie poszła żadnym z tych tropów. Wstępnie uznała, że ?naród śląski? istnieje i badaniem swoim postanowiła odpowiedzieć na inne pytanie: o źródła deklarowanej do niego przynależności. W tym celu przeprowadziła 124 wywiady z mieszkańcami wyżej wymienionych województw, wybierając na rozmówców wyłącznie osoby deklarujące przynależność do owego ?narodu?. W rezultacie zdefiniowała w tej grupie - niezbyt licznej przecież - aż osiem różnych kryteriów takiej narodowej autoidentyfikacji (plus niebezinteresowne ?motywy dyskretne?, dość wyraźnie widoczne u kilkunastu rozmówców będących działaczami Ruchu Autonomii Śląska). Ta mnogość motywów - plus trudna kwestia, czy ?śląskość? to ?narodowość? - sprawia, że pracę Dolińskiej, choć niczego nierozstrzygającą, czyta się z dużym zainteresowaniem.