Kulturka

Na marginesie życia

Książka ta zamyka cały cykl autobiograficzny Stanisława Grzesiuka. Jest to dramatyczna relacja zmagania się autora z gruźlicą. Stanisław Grzesiuk (ur. 6 maja 1918 w Małkowie koło Chełma - zm. 21 stycznia 1963 w Warszawie) - samorodny talent pisarski, pieśniarz (zwany również bardem z Czerniakowa), z zawodu elektromechanik, działacz społeczno-lewicowy, antyklerykał i ateista. Po wojnie Grzesiuk rozpoczął karierę pisarską. Znajomi skłonili go, aby opisał swoje barwne przeżycia, które często im opowiadał. W roku 1958 zadebiutował powieścią Pięć lat kacetu, w której opisał piekło swojego pięcioletniego pobytu w obozach koncentracyjnych. Barwny choć prosty język, wartka akcja i wszechobecny humor jakim jest przesycona ta książka uczyniły go sławnym. Kolejna autobiograficzna powieść Boso, ale w ostrogach (1961) przenosi czytelnika do przedwojennego Czerniakowa, dzielnicy warszawskiej biedoty, w której dorastał. Grzesiuk ponownie fascynuje barwnymi opowieściami, sugestywnie odmalowanym klimatem warszawskich ''szemranych'' dzielnic, opisem koszmarnych warunków życia w jakich dorastał, oraz nietuzinkowym humorem. Powieść ta została zaadaptowana przez Barbarę Borys-Damięcką pod tytułem ''Ballada czerniakowska'' i wystawiona jako spektakl teatralny w reżyserii Tadeusza Wiśniewskiego. Trzecia książka, wydana dopiero w rok po śmierci pisarza Na marginesie życia jest dramatyczną relacją jego zmagań z gruźlicą w obliczu śmierci. Ale nawet wtedy Stanisław Grzesiuk jest sobą. Twardy, pełen przewrotnego humoru żyje, dopóki może. Nawet widmo nadchodzącego końca, nie jest w stanie go złamać. Oprócz pisarstwa parał się też popularyzowaniem przedwojennego folkloru stolicy, wykonywał uliczne pieśni warszawskie. Grywał na banjo i mandolinie. Do najpopularniejszych piosenek przezeń wykonywanych, należą: ''Czarna Mańka'', ''Siekiera, motyka'', ''Bujaj się Fela'', ''Bal na Gnojnej'', ''Ballada o Felku Zdankiewiczu'', ''U cioci na imieninach'' oraz ''Nie masz cwaniaka nad warszawiaka''. W 1958 roku wystąpił w telewizyjnym programie Tele-Echo. Pierwsze zarejestrowane nagrania piosenek Stanisław Grzesiuka pochodzą z 1959 roku. Wystąpił wtedy w dwóch audycjach radiowych z cyklu ''Na warszawskiej fali''. W 1961 roku tygodnik ''Stolica'' zamieszcza wywiad ze Stanisławem Grzesiukiem ''Czerniaków moja młodość''. W 1962 roku wystąpił w czterech audycjach Teatru Polskiego Radia: ''Apaszem Stasiek był'', ''Czerniakowskie zaloty'', ''Piekutoszczak, Feluś i ja'', ''Bujaj się Fela''. Wziął również udział w kilku ''Podwieczorkach przy mikrofonie''.