Kulturka

Marcel Reich-Ranicki. Polskie lata

Rodem z Włocławka, maturę zdaje w Berlinie. W 1938 roku z transportem Żydów wysyłają go do Polski. W latach 1940?1943 szef zespołu t łumaczy Judenratu w warszawskim getcie, autor recenzji muzycznych dla ?Gazety Żydowskiej?. Wraz z żoną ukrywa się u polskiej rodziny w Warszawie. W 1944 roku w Polsce Lubelskiej zatrudnia się w Ministerstwie Bezpieczeństwa i błyskawicznie awansuje; jest wysyłany k olejno na Śląsk, do okupowanego Berlina, w końcu ? formalnie jako konsul do Londynu. W środowisku polskich emigrantów posądzany o dz iałalność agenturalną. W 1949 roku, pozbawiony wszelkich funkcji, wraca do Polski i rozpoczyna karierę krytyka literackiego. W 1953 roku dostaje zakaz publikowania. W 1958 emigruje do Niemiec, gdzie współpracuje kolejno z ?Die Welt?, ?Die Zeit? i ?Frankfurter Allg emeine Zeitung?. Jego program ?Kwartet Literacki?, nadawany przez niemiecką telewizję w latach dziewięćdziesiątych, ściąga milionową widownię. Wygłasza tam błyskotliwe, najczęściej prowokacyjne opinie na temat wybranych dzieł. Propagator polskiej literatury w Niem czech, w domu mówi po polsku, chociaż do kraju pochodzenia zachowuje dystans. Gerhard Gnauck śledzi burzliwe losy tego najbardziej w pływowego i kontrowersyjnego krytyka literackiego ostatnich dziesięcioleci. Przedstawia nieznane fragmenty jego życia. W Niemczech t rwają prace nad filmem biograficznym o młodym Reichu-Ranickim, w reżyserii Drora Zahaviego; odtwórcą głównej roli jest Matthias Schw eighöfer. Zdjęcia były kręcone także w Polsce. Premiera filmu ma się odbyć w kwietniu 2009 roku. Jaki miał wybór? Zostawić rodziców i jak wielu pracowników Judenratu uciec z getta z zagraniczną wizą w kieszeni? Albo jak wielu inn ych wegetować z dnia na dzień, nie mając żadnej nadziei? Być może i u Reicha dotyczy to, co Czarniaków powiedział o swoich współprac ownikach do Ludwika Hirszfelda, światowej sławy lekarza, który w getcie kierował Radą Zdrowia i walczył z epidemią tyfusu: ?Ludzie ś wiatli w tym nieszczęściu załamali się, tylko ludzie o nerwach stalowych zachowali prężność. Tylko ci byli w stanie wykonywać funkcj e kierownicze, a ci twardzi nie posiadają zwykle czułego sumienia?. fragment Marcel Reich-Ranicki jest warty uwagi zarówno ze względu na jego wyjątkową biografię, jaki i na wspaniałą karierę ?papieża niemiecki ej literatury?. Princeton University Press W Niemczech nazwisko Marcela Reicha-Ranickiego jest ważniejsze niż jakiejkolwiek innej żyjącej osobistości literackiej. Ale jeśli pr zymiotnik ?największy? cokolwiek znaczy [?], Marcel Reich-Ranicki jest największym krytykiem literackim nie tylko w Niemczech, ale n a całym świecie. Clive James www.clivejames.com Marcel Reich-Ranicki w Niemczech, nazywany papieżem krytyki, jedną recenzją wydobywał autorów z niebytu albo odsyłał na margines życ ia literackiego. Nie wiem, czy to źle czy dobrze. Na pewno jednak to lepsze niż totalny tumiwis

• author: Gerhard Gnauck