Ksiądz Augustyn Szamarzewski 1832-1891
Wielkopolski system pracy organicznej, zapoczątkowany wkrótce po utracie niepodległości, a świadomie i konsekwentnie rozbudowujący s ię w zaborze pruskim w ciągu drugiej połowy XIX wieku, stworzony został przede wszystkim przez stosunkowo niezbyt liczną grupę jego pomysłodawców i organizatorów, którzy następnie stawali się liderami działań narodowych. W systemie tym spółdzielczość oszczędnościo wo-kredytowa stanowiła jeden z silniejszych filarów konstrukcyjnych walki o przetrwanie i w dążnościach do ekonomicznego wzmocnienia kondycji Polaków. W dłuższej perspektywie przygotowywał społeczeństwo do zorganizowania samodzielnego bytu państwowego, co ostatecz nie okazało się niezawodne.