Kulturka

Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Tom 2

Projekt publikowania opracowań opartych na dokumentach komunistycznego aparatu bezpieczeństwa, przechowywanych w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej, zrodził się wiosną 2006 r. W archidiecezji krakowskiej powstała wówczas komisja ''Pamięć i troska'', powołana prze z ks. kardynała Stanisława Dziwisza dla oceny sytuacji, powstałej w wyniku ujawniania kolejnych faktów współpracy osób duchownych z bezpieką w latach 1944-1989. Zadaniem komisji było wypracowanie zasad oceny moralnej faktu współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa oraz norm postępowania duszpasterskiego w przypadku jej podjęcia. Równocześnie ks. Kardynał poprosił historyków pracujących na Papieskiej Akademii Teologicznej, by podjęli się oceny zasadności zarzutów stawianych księżom. Ponieważ pracownicy Wydziału Historii Kościoła PAT nie chcieli występować w roli recenzentów, badających jedynie wiarygodność faktów, ujawnionych już przez media lub publikacje na ukowe, przyspieszono realizację wcześniejszego pomysłu powołania zespołu badawczego opracowującego materiały zgromadzone w archiwach IPN, dotyczące prześladowania i inwigilowania Kościoła katolickiego. Do zespołu zaproszeni zostali historycy z Papieskiej Akademii Teologicznej oraz Instytutu Pamięci Narodowej, a wydania efektów prac tego zespołu podjęło się wydawnictwo WAM, należące do Ojców Je zuitów. Redaktorzy Studiów i materiałów przewidują opracowywanie i publikowanie kolejnych tomów, poświęconych przede wszystkim archidiecezji krakowskiej. Podstawą publikowanych prac będą dokumenty IPN, poddane gruntownej analizie i uzupełnione o inne źródła historyczne. C elem planowanej serii wydawniczej jest ukazywanie zarówno przykładów niezłomnej postawy Kościoła w okresie komunistycznej dyktatury, jak i przypadków zdrady oraz sprzeniewierzenia się swojemu powołaniu przez osoby duchowne. W cytowanych dokumentach autorzy i redaktorzy ograniczyli swoje ingerencje do poprawy lapsus calami, błędów ortograficznych oraz wst awienia znaków interpunkcyjnych. Studia i materiały stanowią zbiór opracowań oraz edycji źródeł, opartych przede wszystkim na zasobach archiwalnych Instytutu Pamięc i Narodowej, poddanych krytycznej analizie i uzupełnionych o kwerendę w innych archiwach i zbiorach. Założeniem prezentowanego wydaw nictwa jest przedstawienie zarówno przykładów heroicznej i niezłomnej postawy ludzi Kościoła, jak również ukazanie przykładów zdrady i sprzeniewierzenia się powołaniu przez osoby duchowne. W tomie II znajdują się m. in. rozprawy poświęcone inwigilacji kościoła krakowskiego w czasie obchodów milenijnych w roku 1966 i dzi ałaniom wymierzonym przeciw Arcybiskupiemu Seminarium Duchownemu w Krakowie oraz opracowania dotyczące ks. Józefa Gorzelanego, ks. J ózefa Dewera, Edwarda Leśniaka i tajnych współpracowników ''Kurowski'' (''Wiktor'') i ''Kos''.