Kulturka

Konsolidacja cesarstwa rzymskiego za panowania Aureliana 270 - 275

Panowanie Aureliana było istotne dla odbudowy Cesarstwa Rzymskiego w III wieku. Gdy cesarz wstępował na tron sprawował on kontrolę tylko nad centralną częścią cesarstwa. W swojej pracy zajmowałem się czteroma aspektami konsolidacyjnej polityki Aureliana. Źródłami dla mojej pracy byli: Historia Augusta, Historia Nova Zosimosa, fragmenty z Deksipposa, brewiarzyści (Aureliusz Wiktor, Eutripiusz, Festus, Epitome de Caesaribus), kroniki (Hieronim, Synkellos, Malalas, Zonaras), a także źródła o charakterze numizmatycznym, epigraficznym, oraz papirologicznym. Po pierwsze Aurelian powstrzymał najazdy ludów najeżdzających Cesarstwa Rzymskie, zamieszkałych na północ od Dunaju. Pokonał on Wandalów (w 270 r.), Jutungów (271 r.), Gotów (271 r.), Karpów (273 r.). Cesarz nie tylko powstrzymał najazdy, ale także dzięki działaniom systemowym (zawieranie foedus, przeniesienie części Karpów na terytorium rzymskie, opuszczenie Dacji) zwiększył bezpieczeństwo rzymskich granic. To ostatnie wydarzenie było najbardziej kontrowersyjne (miało one miejsce po pokonaniu Gotów, a nie jak chciało część badaczy po powstrzymaniu najazdu Karpów, czy pod koniec panowania cesarza). Dzieki tej decyzji rozpadła się wspólnota gocka. Konsekwencją najazdu Jutungów było także wniesienie wokół Rzymu murów Aureliana. Po drugie Aurelian w 272 roku pokonal rebelię wywodzących się z Plamyry Waballata i jego matki Zenobii. Aurelian odzyskał rzymski wschód oraz odbudował rzymską armię w tych prowincjach. Wydaje się mi zasadne aby w rebelii Zenobii widzieć chęć utrzymania pozycji politycznej jej zmarłego męża Odainata i przychylam się do zdania prof. Gawlikowskiego, który widzi w buncie Zenobii tylko jeszcze jedną rebelię jakich pańśtwa rzymsko często doświadczyło w III wieku, a nie separatystyczne dążenia w Palmyrze. Proponuje też nową interpretacje bitwy pod Emesą. Po trzecie cesarz zlikwidował Imperium Galliarum w 274 roku pokonując w bitwie pod Chalons wojska Tericusa. Po czwarte prowadził on bardzo interesująco politykę religijną, promując intensywnie na swoich monetach od 273 roku kult Sol Invictus.

• author: Robert Suski