Kulturka

Jednostka zakorzeniona? Wykorzeniona?

Spośród wielu metafor organizujących myślenie socjologiczne coraz
większą popularność zyskuje metafora zakorzenienia/wykorzenienia. Nie
powinno nas to dziwić, żyjemy wszak w dobie gwałtownych przemian norm i
relacji społecznych, ról i tożsamości, instytucji i organizacji - a więc
wszystkiego tego, co tworzy glebę społecznego życia i pozwala jednostkom
odnajdywać swe własne w nim miejsce. A ściślej, co pozwalało, gdyż to
właśnie doświadczane współcześnie przemiany, pozbawiając nas możliwości
jednoznacznego określenia naszego miejsca w kulturze i społeczeństwie,
rodzą w nas poczucie wykorzenienia, braku przynależności, obcości
wreszcie. To poczucie wykorzenienia wydaje się dziś nieodłącznym
korelatem procesów indywidualizacji.
Książkę otwierają teksty o charakterze stricte teoretycznym. Pierwszy z
nich, autorstwa Piotra Chmielewskiego, podejmuje kluczowy dla socjologii
problem holizmu - indywidualizmu, rozstrzygając go na rzecz
umiarkowanego indywidualizmu metodologicznego. Tekst drugi, autorstwa
Macieja Gduli, stanowi prezentację różnych form wykluczenia społecznego.
Trzeci tekst Aleksandry Jasińskiej Kani dotyka już bezpośrednio pojęcia
zakorzenienia/wykorzenienia.
Kolejna część obejmuje teksty podejmujące problematykę wykorzenienia i
zakorzenienia w następstwie procesów migracji i rosnącej
wielokulturowości współczesnych społeczeństw. [...] Wnioski płynące z
prezentowanych w tej części analiz mogą mieć bezpośrednie przełożenie na
problemy ważkie dla społeczeństwa polskiego, które w coraz większym
stopniu zaczyna uczestniczyć w rosnącym przepływie ludzi, zarówno
przyjmując uchodźców z różnych stron świata, jak i włączając się w ruchy
migracyjne w obrębie Unii Europejskiej [...].
Autorzy tekstów zgromadzonych w trzeciej części pracy podejmują próby
zastosowania tego pojęcia w obszarach, w których dotąd się ono nie
pojawiało, takich jak problemy płci kulturowej, kształtowanie tożsamości
społecznej i indywidualnej czy problemy wynikające z przyjmowania
specyficznych postaw. To właśnie rozszerzenie zastosowań pojęcia
wykorzenienia stanowi o znaczeniu recenzowanej publikacji, dowodnie
ukazuje ona bowiem jego potencjał teoretyczny.