Kulturka

Ja i Ty i Następna Wojna

W roku 1968 Levin wraz z grupą studentów i reżyserką Edną Shavit przedstawił w klubie studenckim Bar-Barim pierwszy kabaret satyryczny pt. Ja i ty i następna wojna (?At wa?ani we?ha?milchama haba?a?). Kabaret kalał narodowe świętości, wyśmiewał się z instytucji armii, patosu oraz sentymentalizmu przemówień i dziennikarskich powojennych wypowiedzi. Była to pierwsza realizacja teatralna utworu Levina.Od tego momentu zaczyna się ponad trzydziestoletni okres kariery Levina jako dramaturga i reżysera. W czasie tym stworzył dzieło, które krytycy i znawcy tematu dzielą na rozmaite fazy twórczości odnajdując w każdej fazie specyficzne dla każdego okresu gatunki. Obala to tezę niektórych przeciwników Levina, którzy twierdzą, że pisał on przez całe życie tę samą sztukę i w każdym dramacie pisał o tym samym.
Zebrane w wydawnictwie sztuki stanowią pierwszy w Polsce przegląd twórczości Levina, opatrzony solidną przedmową Agnieszki Olek.

Sztuki Levina przetłumaczono na kilkanaście języków, powstają o nim prace naukowe, książki, artykuły, organizowane są konferencje poświęcone jego twórczości, wystawy. Po 10 latach od jego śmierci w 1999 roku nadal jest inspiracją dla wielu twórców teatralnych, wystawia się jego sztuki czy odnajduje niepublikowane jeszcze lub mało znane dramaty odkrywając ich ponadczasowość i niezwykłą wartość.
Stosunek Levina do Polski był ambiwalentny z jednej strony była to chęć zapomnienia i stworzenia nowego izraelskiego życia, z drugiej strony powracanie do Polski w tłumionych wspomnieniach, w rzeczach i zwyczajach, które ocalały 'stamtąd' w poszukiwaniu i tęsknocie za krewnymi, którzy mogli ocaleć i są 'tam'. Levinowi udało się obudzić w czytelnikach i widzachizraelskich tłumione wspomnienia i dziwną bliskość ze światem dobrze znanych i zakorzenionych głęboko w świadomości swoich bohaterów.

• author: Hanoch Levin