Kulturka

Inwencja i repetycja

Niniejsza praca jest pierwszą w polskiej literaturze historyczno-
artystycznej próbą przekrojowej analizy zjawiska powtarzania planów w
architekturze sakralnej Rusi od średniowiecza do lat powojennych.
Prowincjonalizm cechujący sztukę tego obszaru, odizolowanego od
nowatorskich ośrodków artystycznych, pozwala szczególnie trafnie
scharakteryzować przyczyny wielokrotnego wykorzystywania tych samych
rzutów.

W pracy przedstawiono zarówno przykłady warsztatowego powielania planów,
jak również urzędowe projekty typowe. Do pierwszej kategorii należą
m.in. świątynie powtarzające rzut katedry łacińskiej we Lwowie, grupa
kościołów halowych z pocz. XVI w. (m.in. Nowe Miasto, Rohatyn) czy XVII-
w. historyzujące kościoły na rzucie treflowym (m.in. Potok Złoty,
Podhajce). Drugą analizowaną w pracy kategorię stanowią projekty
urzędowe, w tym plany tzw. Musterkirchen (kościołów typowych),
opracowane przez austriackie urzędy budowlane. Jest to pierwsza tak
dokładna analiza tego pomijanego dotychczas zjawiska. Ponadto
przedstawiono tu nieznane w polskiej literaturze wiedeńskie pierwowzory
projektów Musterkirchen dla Galicji i omówiono kościoły typowe,
zaprojektowane na przełomie XIX i XX wieku przez K. Piekarskiego i T.
Obmińskiego, a także dzieła W. Dayczaka.

• author: Kinga Blaschke