Kulturka

Herosi i chachary

Praca przedstawia obraz Górnoślązaka, ukazanego w 30. latach XX w. w
śląskich dziełach epickich i konfrontuje go z przedstawieniem Ślązakach
przez publicystów. Bada również, w jakiej ilości na formę obrazu wpływa
pochodzenie autora oraz czy w literaturze mamy do czynienia z portretem
czy autoportretem Górnoślązaka.
Opisy postaci w dziełach Poli Gojawiczyńskiej, Haliny Krahelskiej,
Gustawa Morcinka i Wilhelma Szewczyka noszą znamiona okresu, w którym
żyli główni bohaterowie i naoczni świadkowie.
W portrecie naszkicowanym przez Gojawiczyńską szczególna uwaga zwrócona
jest na śląską kobietę. Jej obraz z XIX w., typowych, funkcjonujących
stereotypów, ustępuje na rzecz heroicznej ?Matki Polki?. Poprzez
feministyczną tendencję i wiele obserwacji kobiety na Śląsku, autorka
przedstawia w swoim portrecie niezależną od ?opiekuńczego ramienia
mężczyzny? kobietę, ?z sercem i rozumem na właściwym miejscu?.
Halina Krahelska poświęca szczególną uwagę sytuacji śląskich
pracowników, którzy uczestniczyli w Powstaniach Śląskich i którzy byli
wypędzani i skazywani na wieloletnie bezrobocie. Tragedia tej sytuacji
naświetlona jest też w powieści ?Hanys? autorstwa Wilhelma Szewczyka.
Nie do przecenienia są również artystyczne osiągnięcia Morcinka przy
opisach górników. Można powiedzieć o wykreowanym w jego powieści micie
górników, którym codziennie śmierć w oczy patrzy, gotowych do
nieludzkich wysiłków i solidarnych w bohaterskiej odwadze. Znających
swoją wartość, opierającą się na godności.
Analiza reportaży 30. lat okresu międzywojennego pokazuje nam, że
zarówno krajobraz przemysłowy, jak również człowiek tego obszaru ?
pracownik, który był dwujęzyczny, był w stanie obsłużyć skomplikowane
narzędzia, wysoko cenił swoją pracę i był przyzwyczajony do warunków
demokratycznych ? budziły zainteresowanie dziennikarzy.
Podsumowując można stwierdzić, że śląska literatura wykreowała nowe mity
?Górnika?, ?Człowieka pogranicza? i ?Ślązaczki?.

• author: Łucja Staniczkowa