Kulturka

Filozofia prawa - Gustaw Radbruch

W światowym prawoznawstwie i teorii prawniczej obserwujemy dziś renesans zainteresowania myślą Gustava Radbrucha, wybitnego filozofa prawa, prawnika - specjalisty prawa karnego, polityka, a także humanisty odznaczającego się niebywałym wyczuciem sprawiedliwości. Nadal toczy się debata nad praktycznym zastosowaniem w orzecznictwie sądowym tzw. formuły Radbrucha, która uzasadnia karalność aktów łamania praw człowieka w reżimach autorytarnych. Filozofia prawa to lektura obowiązkowa dla adeptów prawa, ekonomii, politologii, teologii, filozofii i socjologii. Wytycza 'trzecią drogę' w sporze między pozytywizmem prawniczym a ujęciem prawno-naturalnym. Nie jest to kompromisowe stanowisko 'pośrodku', lecz odrębna, oryginalna i aktualna koncepcja, która odsłania pozorny w zasadzie charakter sporu między tamtymi historycznymi doktrynami. Prawo oparte na triadzie wartości - sprawiedliwości, celowości i praworządności - to centralny punkt systemu filozofii prawa stworzonego przez Radbrucha. W jego przekonaniu teoria prawa pozbawiona filozoficznego ugruntowania byłaby ułomna: wysoki poziom teoretyczno-filozoficzny zapewnia jej aktualność mimo upływu czasu. Gustav Radbruch (1878-1949) - niemiecki prawnik i filozof prawa, profesor uniwersytetów w Królewcu, Kolonii, Heidelbergu, członek Reichstagu, minister sprawiedliwości (1921-1923). Obok Webera i Kelsena jedna z najjaśniejszych postaci tej epoki. Jako pierwszy profesor usunięty ze stanowiska przez narodowych socjalistów, pozbawiony godności państwowych w 1933 r., na uczelnię powrócił dopiero po zakończeniu II wojny światowej. Filozofia prawa to najważniejsza pozycja w dorobku Radbrucha liczącym ponad 20 tomów. W Polsce jego czas właśnie nadchodzi - demokratyczne państwo prawa nie może się obyć ani bez formuły Radbrucha, ani bez edukacji prawnej opartej na jego projekcie, opracowanym ze znawstwem i zaangażowaniem, wciąż niezwykle aktualnym.