Kulturka

Filozofia a ekonomia - Miklaszewska Justyna

Istotą teorii publicznego wyboru jest odkrycie swoistości wyborów zbiorowych, które, chociaż są podejmowane przez jednostki, dotyczącą większej liczby osób, grup lub nawet społeczeństw. Natura i charakter tych wyborów stały się przedmiotem studiów w kręgu filozofów, ekonomistów i prawników, zaliczanych do rozwijającej się na gruncie amerykańskim szkoły public choice. Odkrycie kolektywnych decyzji w myśli liberalnej drugiej połowy XX wieku miało przełomowe znaczenie. Otwarło nieznane dotąd pole badawcze i wprowadziło nowe perspektywy do teorii politycznej, a także umożliwiło rozwiązanie problemu: jak przejść od jednostkowego wyboru do zbiorowości oraz jak uzasadnić na gruncie indywidualizmu metodologicznego prawomocność decyzji zbiorowych? Teoria wyboru publicznego wydaje się szczególnie przydatna do oceny procesu zmian i przekształceń ustrojowych. Jej zastosowanie do opisu zjawisk zachodzących w liberalno-demokratycznych państwach Zachodu przejawia się głównie w analizach polityki wewnętrznej, działania administracji państwowej, biurokracji, grup interesu, formowania politycznego lobby w parlamencie oraz procedur głosowania. Teoria ta dostarcza też narzędzi do opisu politycznej i gospodarczej transformacji ustrojowej w Polsce. W ostatnich latach w krajach Europy Środkowej sprawdziły się głównie jej założenia, a przede wszystkim przekonanie o konieczności stworzenia instytucjonalnych podstaw działania wolnego rynku, kapitalistycznej gospodarki i liberalno-demokratycznej polityki.