Kulturka

Etniczność a religia - Posern Zieliński Aleksander (red.)

Refleksja nad związkami religii i etniczności obecna jest nie tylko w pracach antropologicznych (etnologicznych), ale także socjologicznych, historycznych, politologicznych i oczywiście religioznawczych. Dlatego też zamieszczone w tym tomie teksty reprezentują spojrzenia typowe dla kilku dyscyplin społecznych. Różnią się one sposobami interpretacji, odmiennie prowadzonymi dyskursami i podejściami, ale łączy je jeden element wspólny, a mianowicie zaduma nad istotą tego specyficznego związku przeplatania się, zazębiania czy nakładania na siebie sfery wierzeniowej i tożsamościowej w jej wymiarze etnicznym. Taka refleksja, jak sądzę, jest bardzo pożyteczna dla głębszego zrozumienia dziejów kształtowania się grup etnicznych, a także dla uzmysłowienia sobie znaczenia religii we współczesnych procesach etnicznego odrodzenia oraz dla prześledzenia zjawiska osmozy religii i tożsamości, której rezultatem jest z jednej strony sakralizacja etniczności, a z drugiej etnizacja religii. W części pierwszej znalazły się artykuły przedstawiające związki religii i tożsamości w kontekście polskim i polonijnym. Blok drugi zatytułowany ?W poszukiwaniu religii etnicznej'' poświęcony został problematyce religii i etniczności na terenach kresowych zamieszkałych przez nierzymskokatolickie grupy i mniejszości etniczne. Trzecia część zawiera opracowania omawiające sytuację i rolę religii w różnorodnych kontekstach konfrontacji odmiennych kultur, od terenów Śląska poczynając, a na wyspach Oceanii kończąc. Wreszcie ostatni blok materiałów przenosi czytelnika w świat pozachrześcijański, by w tej pozaeuropejskiej perspektywie ukazać coraz bardziej znaczącą rolę islamu, odradzanie się rdzennych wierzeń ludów Syberii i znaczenie religii w podtrzymywaniu tożsamości wśród mniejszości zamieszkujących Chiny. Logicznym wprowadzeniem do całości tego bogatego materiału, zarówno pod względem poruszanej tematyki, jak i etnicznych egzemplifikacji, jest wprowadzający artykuł Grzegorza Babińskiego, w którym autor zwraca uwagę na podstawowe problemy związków religii i etniczności, wskazując na bogactwo różnorodnych form charakteryzujących te więzi.