Kulturka

Estetyka. Teoria formatywności - Luigi Pareyson

''(...) prezentowana praca zgłębia temat, proponując w miejsce estetyki opartej na teorii intuicji i ekspresji estetykę produkcji i formatywności. (...) Chociaż nie jest to eleganckie, to przynajmniej z dwóch powodów wolałem, żeby ta teoria nazywała się estetyką formatywności niż estetyką formy. Przede wszystkim dlatego, że termin ?forma? ze względu na wielość znaczeń okazuje się niejasny i istnieje ryzyko, że zostanie zrozumiany jako proste przeciwieństwo ?materii? czy ?treści?, wywołując vexata quaestio formalizmu i realizmu, podczas gdy tutaj chodzi o formę jako organizm żyjący własnym życiem, posiadający własne wewnętrzne prawodawstwo, o całość niepowtarzalną w wyjątkowości, niezależną w swojej autonomii, przykładową w wartości, zamkniętą i otwartą zarazem w swojej określoności, zawierającej w sobie nieskończoność. Forma to całość doskonała w harmonii i jedności swego prawa koherencji, cała we wzajemnej adekwatności części i całości. Drugim powodem jest to, że szybko wychodzi tu na jaw dynamiczny charakter formy, dla której istotne jest bycie rezultatem, a nawet osiągnięciem ?procesu? formowania, ponieważ formy nie można postrzegać jako takiej, jeśli nie uchwyci się jej w akcie konkluzji i zarazem inkluzji, w ruchu wytwarzania, gdzie się zaczyna i gdzie osiąga swój kres'' - z wprowadzenia autora Luigi Pareyson (1918?1991), jeden z najważniejszych włoskich filozofów XX wieku, znawca transcendentalnej filozofii niemieckiej, współtwórca (obok Heideggera, Ricoeura i Gadamera) współczesnej hermeneutyki. Uczeń takich myślicieli, jak Abbagnano, Guzzo i Jaspers. Wśród jego uczniów byli Eco, Vattimo, Givone, Ferraris. Członek między innymi American Society for Aesthetics, Międzynaro-dowej Rady Hegel-Vereinigung, Włoskiej Akademii Nauk, Bayerische Akademie der Wissenschaften, członek zwyczajny Accademia Nazionale dei Lincei. Kilkakrotnie uhonorowany włoskimi odznaczeniami państwowymi, laureat Międzynarodowej Nagrody im. Fryderyka Nietzschego (1987). Jego najważniejsze dzieła to: Esistenza e persona, Estetica. Teoria della formativita, Estetica dell'idealismo tedesco, Verita e interpretazione, Ontologia della liberta, Dostoevskij, Ontologia della liberta. Il male e la sofferenza, Essere liberta ambiguita.