Kulturka

Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka

Dzielenie postrzegalnego to najważniejsza książka Jacques'a Ranciere'a dotycząca wzajemnych relacji między estetyką i polityką. Wydana najpierw po francusku w 2000 roku, a później w 2004 po angielsku jako The Politics of Aesthetics z posłowiem Slavoja Žižka, odbiła się szerokim echem w środowisku zarówno naukowym, jak i artystycznym, prowokując szereg dyskusji na temat politycznego zaangażowania sztuki. Ranciere, opierając się na przykładach zaczerpniętych z literatury, teatru, kina, fotografii i sztuk wizualnych, pokazuje w swojej analizie, że nasze postrzeganie świata - a więc kwestia estetyczna - oraz sposób naszego działania w nim i jego organizacji - czyli kwestia polityczna - są ze sobą nierozerwalnie związane. Dotyczy to tak poziomu społecznej praktyki, jak i teoretycznej refleksji. W obu przypadkach chodzi bowiem o dzielenie (w dwóch znaczeniach tego słowa: współdzielenia oraz wyznaczania granic) tego, co widzialne i niewidzialne, słyszalne i niesłyszalne, możliwe i niemożliwe, dające i nie dające się pomyśleć. Oryginalność i radykalizm myśli Ranciere'a polega przede wszystkim na wyjściu poza schematy marksizmu, Szkoły Frankfurckiej oraz poststrukturalizmu dominujące w aktualnych dyskusjach na temat polityki i estetyki. Jego rozważania są jednak głęboko zakorzenione w tradycji filozoficznej i stanowią kontynuację wątków obecnych już w niemieckim romantyzmie oraz w antropologii filozoficznej i społecznej krytyce Marksa. Książka zawiera najważniejsze eseje Ranciere'a poświęcone związkom estetyki z polityką. Oprócz tytułowego Dzielenia postrzegalnego znajdują się w niej dwa inne teksty francuskiego filozofa. Pierwszy przedstawia ewolucję jego refleksji, w której na przestrzeni ostatnich czterech dekad przeszedł on od zainteresowania ruchem robotniczym w XIX wieku do rozważań dotyczących sztuki współczesnej. Jak jednak pokazuje Ranciere, istnieje wspólny horyzont, który w koherentny sposób łączy te pozornie oddalone od siebie wątki. Drugi tekst rozważa w szczegółach konsekwencje tzw. ''estetycznej rewolucji'', której diagnoza znajduje się w Dzieleniu postrzegalnego. Uzupełnienie całości stanowi tekst Marka Robsona, literaturoznawcy z Uniwersytetu w Nottingam przedstawiający estetykę Ranciere'a na tle współczesnej filozofii i teorii sztuki. Książka opatrzona jest wstępem Magdy Pustoły, a zamyka ją słowniczek Ranciere'owski sporządzony przez Kubę Mikurdę.

• author: Jacques Ranciere