Kulturka

Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697-1794. Spis - Rachuba Andrzej

Niniejsze opracowanie jest pierwszym naukowym zestawieniem deputatów do Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego, zawierającym ponadto informacje o sejmikach deputackich i ich datach oraz terminy kadencji sądów trybunalskich. Ponieważ trybunał był jedną z najważniejszych instytucji dawnej Rzeczypospolitej, a jego rola, zwłaszcza w XVIII w., znacznie wykraczała poza funkcje sądownicze, rekonstrukcja składów osobowych z poszczególnych lat może stanowić istotną pomoc w studiach nad wewnętrznymi dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego w końcu wieku XVII i w wieku XVIII. Wykazy deputatów okazują się szczególnie przydatne w badaniach nad czasami saskimi, kiedy trybunał przeżywał apogeum swego znaczenia w życiu publicznym, a coroczne sejmiki deputackie i sądy trybunalskie stały się areną silnej rywalizacji ówczesnych stronnictw politycznych.Prezentowany spis będzie pożyteczny również w badaniach biograficznych, funkcja deputata stanowiła bowiem w wielu przypadkach ważny szczebel na drodze kariery, a pełnienie roli marszałka trybunalskiego bywało jej ukoronowaniem. Praktyka w trybunale była ponadto istotnym etapem w edukacji polityczno-ustrojowej magnatów i aktywnej politycznie szlachty, stąd lista deputatów mieści w sobie czołowe rody Wielkiego Księstwa Litewskiego, najważniejsze postacie swoich czasów i pozwala na wgląd w środowisko działaczy szlacheckich szczebla powiatowego.