Kulturka

Czas, który zostaje. Komentarz do Listu do Rzymian - Agamben Giorgio

Jeśli to prawda, że każde dzieło z przeszłości tylko w określonych momentach swojej historii może być odczytane w całości, to - jak się zdaje - dla Listów świętego Pawła czas nadszedł właśnie teraz. Giorgio Agamben przywraca im ich mesjanistyczne znaczenie, które na nowo kształtuje perspektywę liczącej już dwa tysiące lat tradycji interpretacyjnej: w tym ujęciu święty Paweł nie był założycielem religii uniwersalnej, zapowiadając nową tożsamość i nowe powołanie, przywołał natomiast każdą tożsamość i każde powołanie; nie zniósł starego prawa, lecz otworzył je na nowe zastosowanie - takie, które mieści się poza wszelkim prawem. Od nowiny świętego Pawła do tez o pojęciu historii Waltera Benjamina (które niekiedy zawierają niezwykłe z niej zapożyczenia), zamiana przeszłości i przyszłości, wspomnień i nadziei buduje jądro mesjanizmu. Czas mesjanistyczny to czas obecny; jako segment świeckiego czasu między zmartwychwstaniem Jezusa a apokaliptycznym końcem, konstruuje się w doświadczeniu współczesności. Książka Agambena trzyma się mesjanistycznego wzoru 'rekapitulacji przyprawiającej o zawrót głowy': egzegetyczna wiedza o Biblii przechodzi w iluminacje filozofa, który - wychodząc od Schmitta, Kafki i Scholema - bada teksty świętego Pawła i znajduje w nich pojęciowe korzenie heglowskiej dialektyki