Kulturka

Co to jest Zachód?

''Co to jest Zachód?'' [Czym jest Zachód?] to niewielka objętościowo, żywo i przystępnie napisana rozprawka, w której autor zastanawia się, jakie czynniki historyczne, polityczne, filozoficzne, religijne, naukowe i techniczne zadecydowały o kulturalnej tożsamości i niewątpliwej odrębności Zachodu, do którego zalicza kraje Europy Zachodniej (z pewnymi zastrzeżeniami również Europy Środkowej) i pa ństwo Izrael oraz Ameryki Północnej. Kultura zachodnia, według Philippe'a Nemo, nie jest rezultatem oddziaływania anonimowych dziejo wych konieczności czy skutkiem przypadkowych koincydencji, lecz złożonym wytworem duchowym, o którego wykrystalizowaniu się zadecydo wało pięć kluczowych zjawisk w dziejach: wynalezienie przez starożytnych Greków polis, ''miasta-państwa'', a także nauki; stworzenie p rzez Rzymian prawa chroniącego jednostkę oraz idei humanizmu; oddziaływanie religii judeochrześcijańskich, co oznaczało ugruntowanie i rozwinięcie zawartych w Biblii idei moralnych i eschatologicznych; wprowadzenie w XI-XIII wieku przez Kościół reform prawa kanoni cznego i prawa w ogóle (''rewolucja papieska''); wreszcie - powstanie demokracji liberalnych. Tych pięć ''skoków'' w rozwoju Zachodu zad ecydowało - niczym mutacje w ewolucji biologicznej - o specyfice cywilizacji zachodniej. Nieuwzględnienie owej specyfiki przez najro zmaitsze współczesne programy i koncepcje ''multikulturalizmu'' czy ''metysażu kulturalnego'' skazuje je na fałsz, a odwołujące sie do n ich działania polityczno-kulturowe - na klęskę. Pod koniec swych rozważań autor próbuje, bardzo ostrożnie i z licznymi zastrzeżeniam i, zarysować projekt działań na rzecz stworzenia formacji polityczno-kulturalnej zakorzenionej w tradycji, a jednocześnie otwartej n a aktualne wyzwania. Stanowisko przez niego prezentowane, co warto podkreślić, nie jest ani typowo konserwatywne, ani typowo liberal ne - Nemo stara się natomiast z największą starannością i obiektywizmem odczytywać przeszłość, pomagać nam zrozumieć teraźniejszość i ukazać perspektywy przyszłości.

• author: Philippe Nemo