Kulturka

Boecjusz i problem uniwersaliów

Problem uniwersaliów to jedno z najsłynniejszych zagadnień w historii filozofii: jego dzieje zaczynają się od sporu między Platonemi Arystotelesem, którzy sformułowali dwa klasyczne rozwiązania problemu ? teorię idei i teorię formy. W średniowieczu dyskusja nad nim była tak zaciekła, że to przede wszystkim z okresem scholastyki kojarzymy określenie ?spór o uniwersalia?. Historia problemu trwa do dzisiaj współczesna debata nad zagadnieniem bytów ogólnych, nad relacją między tym, co ogólne, i tym, co jednostkowe, wydaje się równie intensywna, jak w średniowieczu. Zagadnienie uniwersaliów rozumie się najczęściej jako problem ontologiczny ? jako pytanie o to, czy istnieją byty ogólne. W swojej książce autor stara się wyjść poza tę perspektywę. Pokazuje, że problem uniwersaliów to coświęcej, to próba ustalenia, jakie są relacje między ludzkim poznaniem ? dokonującym się zazwyczaj w kategoriach ogólnych ? a rzeczywistością, która składa się przede wszystkim z tego, co jednostkowe. Wybór Boecjusza jako głównego bohatera książki o uniwersaliach nie jest przypadkowy. Historycy zgadzają się co do tego, że jego teksty były główną inspiracją sporu o uniwersalia w średniowieczu. Ciekawe jednak, że mimo uznania dla roli, jaką odegrał Boecjusz, jego koncepcje były dotąd omawiane bardzo wyrywkowo. Tak więc książka stanowi pierwszą wyczerpującą monografi ę na temat Boecjuszowej koncepcji uniwersaliów. Jeden z ważniejszych wniosków, jakie płyną z tych analiz, dotyczy miejsca Boecjusza w dziejach problemu uniwersaliów. Autor formułuje tezę, że to Boecjusza należy uważać za autora, u którego po raz pierwszy pojawia się w precyzyjnej formie stanowisko ?realizmu umiarkowanego?, będące jednym z trzech klasycznych stanowisk w sporze o uniwersalia.

• author: Tomasz Tiuryn