Kulturka

Bayreuth powikłana spuścizna - Maria Wagińska-Marzec

Bayreuth od dawna zajmuje w krajobrazie kulturowym Niemiec miejsce szczególne. Na jego specyfikę składa się nie tylko urok tego niewielkiego frankońskiego miasteczka, z jego pięknym pejzażem i malowniczym położeniem, ale przede wszystkim magiczna siła przyciągania teatru Wagnera na Zielonym Wzgórzu. To głównie dzięki Richardowi Wagnerowi i jego festiwalom Bayreuth stało się znane na całym świecie i nadal gromadzi rokrocznie rzesze miłośników jego twórczości z wielu krajów. Festiwal wagnerowski (Boyreuther Festspiele), organizowany co roku (z przerwami) od 1876 roku, to jeden z najsłynniejszych festiwali w świecie muzycznym. Założony przez Richarda Wagnera w 1876 roku teatr (Boyreuther Festspielhaus) przechodził w swej historii różne, nieraz bardzo burzliwe koleje losu. Na jego specyfikę składa się splot wielu czynników: ewenementem jest chociażby fakt, iż teatr zrodził się z inicjatywy i według pomysłu samego kompozytora, ponadto, że służy wykonywaniu wyłącznie jego dzieł; od początku pozostaje niezmiennie interesem rodzinnym; utrzymuje wysoki poziom wykonawstwa, ma swoich wiernych wielbicieli i stałą publiczność. Warto przyjrzeć się bliżej problemom, z jakimi boryka się od jakiegoś czasu ta czołowa scena niemiecka, gdyż w Bayreuth, jak w soczewce, ogniskują się różne zagadnienia życia kulturalnego RFN: od kwestii finansowych poprzez kompetencyjne po kwestie artystyczno-programowe i pamięci historycznej. Na to wszystko zaś nakłada się historia rodziny, która w przeszłości odegrała znaczącą (choć nie zawsze chlubną) rolę w życiu kulturalnym, a także politycznym Niemiec. Recepcja Wagnera i jego twórczości jest przykładem ustawicznych zmagań z dziedzictwem kulturowym naznaczonym piętnem nazizmu i wyrazem wielowymiarowego sporu o pamięć i tradycję. Richard Wagner i jego muzyka w niezwykle silnym stopniu kształtowały i nadal kształtują niemiecką pamięć kulturową. Zapoznanie się ze sporami wokół festiwalu w Bayreuth może przyczynić się do lepszego zrozumienia zmian zachodzących w niemieckiej pamięci zbiorowej, a tym samym niemieckiej tożsamości narodowej. Fragmenty Wstępu