Kulturka

Atlas parków narodowych - Karolczuk - Kędzierska Monika

?Jeśliby kto, wszedłszy w las, drzewa które znajdują się być wielkiej ceny, jak cis, albo im podobne, podrąbat tedy może być przez pana albo dziedzica pojman, a na rękojemstwo tym, którzy on prosić będą, ma być dań''. Taki zapis pojawił się w 1423 roku w statucie warckim zatwierdzonym przez Władysława Jagiełłę. Nawet i wcześniej pojawiały się próby ochrony polskiej przyrody, choć w odniesieniu do epoki staropolskiej takie określenie to raczej nadużycie. Ta ?ochrona'' miała służyć celom praktycznym - cisy otoczono opieką, by nie zabrakło dla potrzeb możnych ..staropolskiego żelaza'', czyli mocnego, odpornego na gnicie cisowego drewna, o bobry zatroszczył się już w XI w. Bolesław Chrobry, który zapewne sam nosił bobrowe futra i był smakoszem średniowiecznego rarytasu - ogona tego wodnego gryzonia. Kazimierz Wielki wydanym przez siebie zarządzenicm otoczył opieką drzewa bartne, by nie każdy mógł wybierać pszczołom miód w lasach należących do króla. Czysto utylitarny aspekt legł też u podstaw ogłoszenia przez Zygmunta Augusta kary śmierci dla tych, którzy bez monarszego pozwolenia dopuszczą się zabicia żubra...