Kulturka

Apte. Niedokończona opowieść / Apte. Niepokój

W 2009 roku, w Wieliczce, w domu rodzinnym państwa Piaseckich odnaleziono zeszyt z rysunkami Ryszarda Aptego ułożonymi w starannie skomponowany cykl ''Niepokój''. Ilustracje pochodzące z lat 1939?1942 są niezwykle intensywnym wyrazem przerażenia z powodu zbliżającego się czasu Zagłady. Historyczne śledztwo pozwoliło ustalić zaledwie kilka faktów na temat życia Aptego: złote dziecko dwudziestolecia międzywojennego pochodzące z rodziny adwokackiej, uzdolniony literat, muzyk i plastyk, prawdopodobnie homoseksualista, w którym kochały się setki dziewcząt. W chwili wybuchu wojny dziewiętnastoletni Apte trafia do Lwowa, gdzie studiuje muzykę ? o środowisku lwowskich muzyków napisze powieść. Kolejny epizod jego życia to getto w Wieliczce, gdzie jego rodzice prowadzą salon literacki w wynajmowanym od Piaseckich domu. Apte, przeczuwając śmierć, opuszcza Wieliczkę, zostawiając niedokończony cykl ''Niepokój'' Polakom. Trafiado obozu w Stalowej Woli, gdzie zostaje zabity. Jego rodzice giną w Wieliczce. Syn rodziny Piaseckich, która udzieliła schronienia Aptem, trafia do obozu w Auschwitz, gdzie także ginie. Piaseccy przez prawie siedemdziesiąt lat przechowują zeszyt, nie pokazują go jednak nikomu, traktując go jak świadectwo rodzinnej traumy.Ryszard Apte ? złote dziecko żydowskiego dwudziestolecia międzywojennego, poeta, pisarz, rysownik, muzyk. Uczeń Gimnazjum Hebrajskiego w Krakowie. Jako poeta i rysownik współpracował z pismami ''Okienko naświat'' i ''Nowy Dziennik''. W czasie okupacji napisał powieść o swoim pobycie we Lwowie, jednak jej rękopis zaginął i nigdy nie został odnaleziony. W latach 1939?1942 zrealizował cykl ''Niepokój'' będący jedną z najciekawszych wizualizacji Holocaustu. Zginął w Stalowej Woli w 1942 roku. ''Niepokój?'' po raz pierwszy ujrzy światło dzienne w 2010 roku.

• author: Marcin Kowalski, Piotr Głuchowski